Van aanvraag tot zorg: zo regel je met het CIZ jouw WLZ-indicatie zonder stress

Wil je weten of langdurige zorg via de WLZ bij jou past? In deze blog lees je wat het CIZ precies doet, wanneer je een WLZ-indicatie (zoals niveau 4 of 5) krijgt en hoe je de aanvraag soepel regelt, inclusief keuzes als zorg in natura, VPT, MPT of pgb. Ook ontdek je wat het zorgkantoor voor je kan doen, hoe de doorlooptijd eruitziet en praktische tips om fouten te voorkomen of op tijd een herindicatie aan te vragen.

Wat is het CIZ en wanneer heb je een WLZ-indicatie nodig

Het CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg) beoordeelt of je recht hebt op zorg uit de Wet langdurige zorg (WLZ). Het is een onafhankelijke organisatie en geen gemeente of zorgverzekeraar. Je hebt een WLZ-indicatie nodig als je door een ernstige en blijvende beperking dagelijks intensieve zorg, permanent toezicht of 24 uur per dag zorg in de nabijheid nodig hebt, en dit naar verwachting langdurig (meestal langer dan een jaar) zo blijft. Denk aan situaties met vergevorderde dementie, een verstandelijke of lichamelijke beperking, niet-aangeboren hersenletsel of een zintuiglijke beperking waardoor je zonder toezicht onveilig bent of niet meer zelfstandig kunt functioneren. Gaat het om kortdurende, geneeskundige of minder intensieve ondersteuning, dan past vaak de Zorgverzekeringswet (bijvoorbeeld wijkverpleging) of de Wmo via de gemeente, en niet de WLZ.

Twijfel je of je aan de criteria voldoet, let dan op signalen als nachtelijk toezicht nodig hebben, dwaal- of valgevaar, meerdere keren per dag complexe zorghandelingen, of dat mantelzorg structureel tekortschiet. Aanvragen doe je rechtstreeks bij het CIZ, online of met hulp van je huisarts of vertegenwoordiger. Het CIZ bekijkt medische informatie, je dagelijks functioneren en de noodzaak van toezicht, soms met een huisbezoek. Bij toekenning krijg je een zorgprofiel en kun je met het zorgkantoor WLZ-zorg regelen, thuis of met verblijf, via zorg in natura of met een pgb.

CIZ uitgelegd: afkorting, taak en verschil met gemeente en zorgverzekeraar

Het CIZ staat voor Centrum Indicatiestelling Zorg en beoordeelt of je recht hebt op zorg uit de Wet langdurige zorg (WLZ). Het CIZ is landelijk en onafhankelijk: het levert zelf geen zorg en vergoedt niets, maar stelt een formele WLZ-indicatie vast op basis van je medische informatie, je dagelijks functioneren en de verwachting dat je langdurig intensieve zorg of permanent toezicht nodig hebt. Dat verschilt van de gemeente, die via de Wmo ondersteuning regelt zoals hulp in huis of dagbesteding, en van je zorgverzekeraar, die via de Zorgverzekeringswet medisch noodzakelijke zorg en wijkverpleging vergoedt.

Het zorgkantoor komt pas in beeld nadat je indicatie is toegekend en helpt je de WLZ-zorg te regelen. Kort gezegd: het CIZ beslist of je WLZ-zorg nodig hebt, de gemeente en zorgverzekeraar regelen andere soorten zorg.

Wat is de WLZ en welke zorg valt eronder

De WLZ (Wet langdurige zorg) is bedoeld voor mensen die blijvend intensieve zorg, permanent toezicht of 24 uur per dag zorg in de nabijheid nodig hebben. Met een WLZ-indicatie kun je kiezen voor verblijf in een instelling (zoals een verpleeghuis of instelling voor gehandicaptenzorg) of voor zorg thuis via een volledig pakket (VPT), modulair pakket (MPT) of pgb. De WLZ dekt onder meer verpleging, persoonlijke verzorging, begeleiding, behandeling (in sommige zorgsectoren), dagbesteding, maaltijden en verblijf, en bepaalde hulpmiddelen en aanpassingen die bij het wonen in een instelling horen.

Huisartsenzorg en ziekenhuiszorg lopen via je zorgverzekeraar, en algemene ondersteuning valt niet onder de WLZ. Met de WLZ regel je dus langdurige, integrale zorg die je dagelijks nodig hebt, thuis of met verblijf.

Wie voert de WLZ uit: rol van het zorgkantoor

Na je CIZ-indicatie komt het zorgkantoor in beeld. Het zorgkantoor voert de WLZ uit in jouw regio namens alle zorgverzekeraars: het koopt langdurige zorg in, contracteert aanbieders en zorgt dat je de zorg krijgt die past bij je indicatie. Je krijgt hulp bij het kiezen van een leveringsvorm (zorg in natura, VPT, MPT of pgb) en bij pgb toetst het zorgkantoor je budgetplan en overeenkomsten. Ook regelen zij bemiddeling en plaatsing (thuis of met verblijf), beheren wachtlijsten en schakelen op bij spoed.

Je kunt bij het zorgkantoor terecht voor onafhankelijke cliëntondersteuning, keuzeadvies en afstemming met zorgaanbieders. De eigen bijdrage wordt apart door het CAK geregeld. Wijzigingen in je zorg stem je af met het zorgkantoor; voor een herindicatie ga je weer naar het CIZ.

[TIP] Tip: Vraag via CIZ een Wlz-indicatie aan bij blijvende zorgbehoefte.

CIZ-indicatie aanvragen: voorwaarden, stappen en doorlooptijd

Een WLZ-indicatie via het CIZ krijg je als je een blijvende, zware zorgbehoefte hebt: je hebt dagelijks intensieve zorg nodig, permanent toezicht of 24 uur per dag zorg in de nabijheid, en dat naar verwachting langer dan een jaar. Aanvragen doe je gratis via ciz.nl, met hulp van je huisarts of een vertegenwoordiger, of met het papieren aanvraagformulier. Je levert je persoonsgegevens, een kopie van je legitimatie, medische gegevens (bijvoorbeeld van huisarts of specialist) en een korte beschrijving van je dagelijks functioneren aan; het CIZ kan aanvullend informatie opvragen en een (video)gesprek of huisbezoek plannen.

Past je situatie niet bij de WLZ, dan verwijst het CIZ je richting Wmo of Zorgverzekeringswet. Na een complete aanvraag beslist het CIZ meestal binnen circa 6 weken; bij complexe dossiers of ontbrekende informatie kan dit langer duren. Is er spoed, dan kan een tijdelijke indicatie worden afgegeven om snel zorg te starten. In het besluit staat je zorgprofiel en welke zorgvormen passen. Ben je het niet eens met het besluit, dan kun je binnen 6 weken bezwaar maken.

Criteria voor een WLZ-indicatie: duurzame zorg, 24 uur nabijheid en toezicht

Voor een WLZ-indicatie moet je zorgvraag zwaar én langdurig zijn: je hebt dagelijks intensieve zorg nodig en er is permanent toezicht of 24 uur per dag zorg in de nabijheid nodig, en dat naar verwachting langer dan een jaar. Het gaat om situaties waarin je zonder snelle beschikbaarheid van zorg onveilig bent of vastloopt in essentiële dagelijkse handelingen, ook ‘s nachts. Denk aan complexe verzorging of verpleging meerdere keren per dag, onvoorspelbare escalaties of val- en dwaalgevaar.

Ook telt mee dat ondersteuning via de Wmo of wijkverpleging niet toereikend is. Het CIZ kijkt naar medische informatie, beperkingen in je zelfredzaamheid, risico’s zonder toezicht en de verwachting dat de behoefte blijvend is (bijvoorbeeld bij dementie, ernstige verstandelijke beperking, NAH of progressieve neurologische aandoeningen).

Zo doe je een aanvraag (online via CIZ.nl, via huisarts, aanvraagformulier)

Een WLZ-aanvraag start je het snelst online via ciz.nl met je DigiD. Je vult je gegevens in, beschrijft je beperkingen en geeft toestemming om medische informatie op te vragen. Lukt online niet, dan kun je je huisarts of een vertegenwoordiger vragen om te helpen, of het papieren aanvraagformulier WLZ invullen en opsturen. Voeg een kopie van je legitimatie toe en, als iemand anders het regelt, een machtiging.

Na je aanvraag neemt het CIZ contact op voor verduidelijking, extra medische stukken en zo nodig een (video)gesprek of huisbezoek. Je krijgt een ontvangstbevestiging en hoort welke termijnen gelden. Is er spoed, geef dat direct aan, zodat het CIZ een tijdelijke indicatie kan overwegen en zorg sneller kan starten.

Benodigde gegevens en documenten

Voor je WLZ-aanvraag heb je je persoonlijke gegevens nodig (BSN, adres, contact), een kopie van je legitimatie en, als iemand anders het regelt, een machtiging of bewijs van curatele/mentorschap. Het CIZ vraagt om recente medische informatie van je huisarts of specialist, een medicatieoverzicht en een beschrijving van je dagelijks functioneren: wat lukt wel, wat niet en welke risico’s ontstaan zonder toezicht.

Vermeld ook je huidige zorg en hulpmiddelen, je woonsituatie en of er sprake is van spoed. Online geef je daarnaast toestemming om medische gegevens op te vragen.

Beoordeling en besluit: gesprek, huisbezoek, termijn en bezwaar

Na je aanvraag plant het CIZ meestal een gesprek, telefonisch, via video of met een huisbezoek. Je bespreekt je medische situatie, dagelijks functioneren, risico’s zonder toezicht en welke zorg je nu krijgt; je mag iemand meenemen die je helpt. Het CIZ kan extra medische informatie opvragen bij je behandelaren. Op basis daarvan beoordeelt het of je blijvend intensieve zorg, 24 uur nabijheid of permanent toezicht nodig hebt.

Vanaf het moment dat je dossier compleet is, geldt doorgaans een beslistermijn van ongeveer 6 weken, met mogelijke verlenging bij complexe situaties. Je ontvangt een besluit met je zorgprofiel. Ben je het niet eens met de uitkomst, dan kun je binnen 6 weken bezwaar maken; bij spoed kan soms een tijdelijke indicatie worden gegeven.

[TIP] Tip: Dien complete aanvraag digitaal in en volg status telefonisch na één week.

Indicatieniveaus uitgelegd: WLZ 4, WLZ 5 en zorgprofielen (ZZP)

Een WLZ-indicatie geeft aan hoeveel en welk type langdurige zorg je nodig hebt. In de praktijk hoor je vaak “WLZ 4” en “WLZ 5”: dat is een korte manier om de zwaarte te duiden. Grofweg staat 4 voor minder intensieve verpleeghuiszorg (vooral verzorging en begeleiding, vaak nog enige zelfredzaamheid) en 5 voor intensievere zorg met veel toezicht, vaak bij dementie of wanneer je dag en nacht hulp nodig hebt. Officieel werkt het CIZ tegenwoordig met zorgprofielen in plaats van de oude ZZP’s: bijvoorbeeld VV (verpleging en verzorging), VG (verstandelijke beperking), LG (lichamelijke beperking) en ZG (zintuiglijk).

Zo’n profiel bepaalt niet alleen de hoeveelheid zorg, maar ook de expertise en onderdelen zoals begeleiding, verpleging, behandeling en dagbesteding. Oude termen als ZZP 5 of ZZP 6 worden nog gebruikt, maar corresponderen nu grofweg met de huidige profielen. Met een profiel op het niveau 4 of 5 kun je zorg met verblijf krijgen of dezelfde zorg thuis regelen via VPT, MPT of pgb; je zorgkantoor helpt je bij de beste keuze.

WLZ-indicatie 4 versus 5: wat betekent dit voor je zorg

Het verschil tussen WLZ 4 en WLZ 5 gaat vooral over de zwaarte en intensiteit van je zorg. Met WLZ 4 ligt de nadruk op persoonlijke verzorging en begeleiding, vaak met voorspelbare ondersteuning en minder nachtelijk toezicht; je hebt nog wat eigen regie en redt jezelf deels met structuur en hulp. WLZ 5 is zwaarder: je hebt vaker verpleging nodig, voortdurend toezicht of 24 uur nabijheid, en er is meer inzet in de nacht.

In de praktijk bepaalt dit hoeveel uren en welke deskundigheid worden ingezet, hoeveel dagbesteding of behandeling past en of verblijf in een verpleeghuis nodig is. Beide indicaties kun je ook thuis inzetten via VPT, MPT of pgb; je zorgkantoor helpt je kiezen wat past.

Van ZZP naar zorgprofielen: betekenis van ZZP 5 en ZZP 6

ZZP stond voor zorgzwaartepakket: een oud systeem waarmee je zag hoeveel en welk type langdurige zorg je nodig had. Dat is vervangen door zorgprofielen binnen de WLZ, zoals VV (verpleging en verzorging), VG, LG en ZG. In de praktijk hoor je nog vaak “ZZP 5” en “ZZP 6”. Daarmee wordt meestal bedoeld dat je intensieve verpleeghuiszorg of gelijkwaardige zorg thuis nodig hebt: ZZP 5 wordt vaak geassocieerd met intensieve dementiezorg met veel toezicht, ZZP 6 met zwaardere lichamelijke zorg en frequente verpleging.

Op je beschikking zie je nu het bijpassende zorgprofiel en de leveringsvorm die past (zorg in natura, VPT, MPT of pgb). Het niveau bepaalt de beschikbare zorguren, deskundigheid en of nachtelijk toezicht is inbegrepen.

Veelvoorkomende situaties: dementie (indicatie 5) en verzorgingshuis (indicatie 4)

Bij gevorderde dementie zie je vaak een WLZ-indicatie 5, omdat er voortdurend toezicht en 24 uur nabijheid nodig is. Je hebt dan risico op verdwalen, onrust of nachtelijke ontregeling, en er zijn meerdere zorgmomenten per dag met verpleging en begeleiding. Deze indicatie kan met verblijf in een verpleeghuis worden ingezet, maar ook thuis via VPT of pgb als er voldoende toezicht, hulpmiddelen en mantelzorg beschikbaar zijn.

Een verzorgingshuis-achtige situatie past vaker bij WLZ 4: je hebt veel hulp nodig bij wassen, aankleden, medicatie en structuur, maar het toezicht is voorspelbaarder en de nachtelijke zorg minder intensief. Met WLZ 4 kun je kiezen voor verblijf of zorg thuis via MPT of VPT, afhankelijk van je wensen en situatie.

[TIP] Tip: Controleer CIZ-besluit op WLZ 4/5 zorgprofiel; maak binnen zes weken bezwaar.

Na je CIZ-besluit: van indicatie naar zorg regelen

Zodra je CIZ-indicatie binnen is, neem je contact op met het zorgkantoor in je regio om je WLZ-zorg te regelen. Je bespreekt eerst of je met verblijf wilt wonen (bijvoorbeeld verpleeghuis of gehandicaptenzorg) of thuis wilt blijven met VPT, MPT of pgb. Het zorgkantoor helpt je kiezen, introduceert passende aanbieders en bemiddelt bij plaatsing; is er een wachtlijst, dan kijkt het mee naar overbruggingszorg, zoals tijdelijke inzet thuis of een logeerplek. Thuis of met verblijf: je start altijd met een intake en een persoonlijk zorgplan waarin doelen, daginvulling, medische afspraken en evaluatiemomenten staan.

Kies je voor pgb, dan lever je een budgetplan aan, regel je contracten en houd je verantwoording bij; soms is een gewaarborgde hulp nodig. Bij zorg in natura regelt de aanbieder de planning en administratie. Houd rekening met je eigen bijdrage via het CAK en geef veranderingen in gezondheid, woonsituatie of mantelzorg direct door aan aanbieder en zorgkantoor. Verandert je zorgzwaarte structureel, dan vraag je met hulp van het zorgkantoor een herindicatie aan bij het CIZ. Zo maak je van je indicatie concrete, passende zorg die met je meebeweegt.

Zorgkantoor en leveringsvorm kiezen: zorg in natura, PGB, VPT of MPT

Na een CIZ-besluit kies je via het zorgkantoor een leveringsvorm. Onderstaande tabel vergelijkt de vier WLZ-opties-zorg in natura, PGB, VPT en MPT-op inhoud, wie het regelt, kosten (CAK) en wanneer welke vorm past.

Kern: ZIN/VPT bieden gemak via gecontracteerde aanbieders; MPT/PGB geven meer maatwerk en regie maar vragen meer eigen organisatie. Overleg met je zorgkantoor over beschikbaarheid, combinatiemogelijkheden en je CAK-bijdrage.

Na je indicatie bespreek je met het zorgkantoor welke leveringsvorm past. Kies je zorg in natura, dan regelt een gecontracteerde aanbieder planning, personeel en administratie. Met een pgb (persoonsgebonden budget) kies en contracteer je zelf je zorgverleners en hou je de administratie bij; dat geeft veel regie, maar ook meer verantwoordelijkheid. Wil je thuis blijven wonen, dan biedt VPT (volledig pakket thuis) vrijwel alle WLZ-onderdelen in één pakket, inclusief verpleging, verzorging, begeleiding en maaltijden.

MPT (modulair pakket thuis) laat je onderdelen los kiezen en combineren, bijvoorbeeld met wijkverpleging of Wmo-ondersteuning. Je kunt later wisselen als je situatie verandert. Het zorgkantoor helpt je afwegen wat past, terwijl het CAK je eigen bijdrage vaststelt.

Plaatsing of thuiszorg regelen: keuze, wachtlijst en overbruggingszorg

Na je indicatie kies je samen met het zorgkantoor of je zorg met verblijf wilt of thuis wilt blijven met VPT, MPT of pgb. Je maakt een voorkeurslijst van aanbieders en locaties; het zorgkantoor checkt beschikbaarheid en matcht je zorgprofiel met de juiste plek of thuiszorgteams. Is er een wachtlijst, dan regelt het zorgkantoor overbruggingszorg: tijdelijk opschalen van zorg thuis, een ELV-plek (eerstelijnsverblijf), logeerzorg of extra wijkverpleging, soms aangevuld met Wmo-ondersteuning.

Bij spoed kun je via het zorgkantoor een crisisbed of tijdelijke plaatsing krijgen terwijl de definitieve plek wordt gezocht. Jij blijft keuzehouder: je kunt je voorkeur aanpassen als reistijd, sfeer of specialisatie niet passen, en je kunt later alsnog switchen.

Herindicatie, wijzigingen en veelgemaakte fouten voorkomen

Een WLZ-indicatie is meestal duurzaam, maar je vraagt een herindicatie aan zodra je zorgzwaarte structureel verandert, je situatie plots verslechtert of als je leveringsvorm niet meer past. Bespreek signalen zoals vaker nachtelijke zorg, meer val- of dwaalrisico of toename van verpleging direct met je zorgaanbieder en zorgkantoor; zij helpen je bepalen of een herindicatie bij het CIZ nodig is. Geef wijzigingen in gezondheid, mantelzorg of woonsituatie meteen door, zodat je zorgplan wordt bijgesteld.

Veelgemaakte fouten zijn te laat melden van verslechtering, onvolledige informatie aanleveren, geen spoed aangeven bij crisissignalen, blijven hangen in een onhandige leveringsvorm en evaluaties overslaan. Gebruik gratis cliëntondersteuning voor advies en voorbereiding. Kom je er niet uit, vraag je aanbieder of zorgkantoor om mee te lezen voordat je indient bij het CIZ.

Veelgestelde vragen over ciz

Wat is het belangrijkste om te weten over ciz?

Het CIZ beoordeelt of je recht hebt op langdurige zorg (Wlz). Het is geen gemeente of zorgverzekeraar. Na een positieve indicatie regelt het zorgkantoor de uitvoering van zorg: thuis, verpleeghuis of PGB.

Hoe begin je het beste met ciz?

Check of langdurige, blijvende zorg en 24-uurs nabijheid/toezicht nodig zijn. Vraag aan via CIZ.nl, huisarts of formulier. Lever ID/BSN, medische informatie en mantelzorggegevens. Reken op gesprek/huisbezoek; besluit volgt meestal binnen zes weken.

Wat zijn veelgemaakte fouten bij ciz?

Veelgemaakte fouten: behoeften onderschatten (geen 24-uurs toezicht benoemen), onvolledige medische stukken, geen toestemming voor informatie-uitwisseling, te laat aanvragen, gemeente/zorgkantoor verwarren met CIZ, leveringsvorm niet overwegen, geen bezwaar maken, herindicatie vergeten bij veranderde situatie.